Bu mes’ele iki durumdan hali değildir:

Birinci Durum: Kıbleyi bilmeyecekleri bir yerde olmalarıdır. Mesela yolculuk halinde olmaları, hava kapalı olduğu için kıblenin ne tarafta olduğunu bulamamaları gibi. Böyle bir durumda araştırarak namaza durdukları, sonra kıblenin aksi istikâmetine doğru yöneldikleri ortaya çıktığı zaman onlara bir şey lazım gelmez. Çünkü onlar güçleri yettiğince Allah’tan sakınmışlardır. Allah teâlâ şöyle buyurmaktadır: “O halde gücünüzün yettiği kadar Allah’tan sakının.” (Teğabün: 16). Peygamberimiz صلى اللّٰه عليه وسلم şöyle buyurmuştur: “Ben size bir şeyi emrettiğim zaman gücünüz yettiği kadar onu yerine getirin.” (Buhari, Muslim) Allah teâlâ bu mes’ele özelinde şöyle buyurdu: “Doğu da Allah’ındır, batı da. Artık nereye dönerseniz dönün, orada Allah’a dönmüş olursunuz.” (Bakara: 115).

İkinci Durum: Kıbleyi sorma imkânlarının olup da sormayı ihmal ettikleri bir yerde bulunmalardır. Bu durumda kıbleden başka yöne doğru kıldıkları namazı, hatalarını ister vakit çıkmadan önce, ister vakit çıktıktan sonra bilsinler kaza etmeleri gerekir. Çünkü onlar bu durumda hem yanılmışlardır hem de suçludurlar. Kıble konusunda yanılmışlardır, çünkü kıbleden kasten sapmamışlardır. Suçludurlar çünkü soruşturmayı önemsememişler ve ihmal etmişlerdir. Ancak bilmemiz gerekir kıbleden az bir sapma zarar vermez. Mesela biraz sağa veya biraz sola yönelmiş olsa bunun zararı olmaz. Çünkü Peygamber صلى اللّٰه عليه وسلم Medînelilere şöyle dedi: “Doğu ile batı arası kıbledir.” (Muvatta) Kâbe’nin kuzeyinde olanlara deriz ki: Doğu ile batı arası kıbledir. Kâbe’nin güneyinde olanlara da aynı şeyi söyleriz. Kâbe’nin doğusunda veya batısında olanlara da deriz ki: Kuzey ile güney arası kıbledir. Bu sebeple bir miktar sapmanın zararı yoktur.

Burada ben bir mes’ele üzerinde uyarıda bulunmak istiyorum: Kâbe’yi görecek şekilde Mescid-i Haram’ın içinde olan kimsenin o tarafa doğru değil Kâbe’nin kendisine yönelmesi gerekir. Çünkü orada Kâbe’nin kendisinden biraz sapan kimse kıbleye yönelmemiş sayılır. Ben Mescid-i Haram’ın içinde Kâbe’nin kendisine yönelmemiş çok insan görüyorum. Bu şekilde uzun ve uzatılmış saflar bulursun ve kesin olarak bilirsin ki bu insanların pek çoğu bizzat Kâbe’ye yönelmiş değillerdir. Bu, Müslümanların dikkat etmeleri ve telafi etmeleri gereken büyük bir hatadır. Çünkü onlar bu hal üzere namaz kıldıkları zaman kıbleden başka bir yöne doğru namaz kılmış olmaktadırlar.

Şeyh Muhammed bin Salih el-Useymin
Soru ve Cevaplarla İslâm’ın Rukünleri 221