Parmakları çıtlatmak namazı bozmaz, fakat parmakları çıtlatmak abesle iştigaldir. Cemaatle namazda yapıldığı zaman çıtlatma sesini işiten kimsenin zihnini karıştırır. Bu, etrafında kimsenin olmamasından daha zararlı olur.

Bu münasebetle şunu söylemek isterim: Namazdaki hareketler beş kısma ayrılır: Vâcib hareketler, sünnet hareketler, mekruh hareketler, haram hareketler ve câiz hareketler.

Vâcib hareketler: Namazda vâcib bir fiilin yapılması kendisine bağlı olan hareketlerdir. Mesela insan namaza durur, sonra takkesinde bir necâset olduğunu hatırlar, işte o zaman o takkeyi çıkarması gerekir. Takkeyi çıkarmak için yaptığı hareket vâcib harekettir. Bunun delîli şudur: Peygamber صلى اللّٰه عليه وسلم namaz kılarken Cebrail gelip ayakkabılarında pislik olduğunu kendisine haber verince Nebî صلى اللّٰه عليه وسلم namazını kılarken ayakkabılarını çıkardı ve namazına devam etti. (Ebu Davud) Bu, vâcib bir harekettir. Kuralı şudur: Namazda vâcib bir fiilin veya terki haram bir fiilin gerektirdiği hareket vâcib harekettir.

Sünnet hareket: Namazın kemâli kendisine bağlı olan harekettir. Mesela safta bir boşluk meydana geldiği zaman, yakınında bulunan kimse o boşluğu kapatmak için safa yaklaşır. Bu sünnettir. Bu fiili işlemek de sünnettir.

Mekruh hareket: İhtiyaç olmadan ve namazın kemâliyle ilgili olmayan harekettir.

Haram hareket: Peş peşe yapılan çok sayıda harekettir. Mesela ayakta iken bir yerleri ile oynar, rükûda iken oynar, secdede oynar, otururken oynar ve namaz, namaz olmaktan çıkıncaya kadar oynar. Bu tür bir hareket namazı bozacağı için haramdır.

Mubah hareket: Bunun dışındaki hareketler mubahtır. Mesela insanın bir yerini kaşıması veya gözünün üzerine inen başlığını kaldırması bu tür mubah hareketlerdendir. Veya bir kimsenin kendisinden izin istemesi ve elini kaldırarak ona izin vermesi de mubah bir harekettir.

Şeyh Muhammed bin Salih el-Useymin
Soru ve Cevaplarla İslâm’ın Rukünleri 266