Yüce Allah'a iman etmenin anlamı nedir?
Kalbin derinliklerinden yüce Allah'ın varlığını kesin olarak tasdik etmek demektir. Öyle ki ondan önce onun zıttı sözkonusu olmadığı gibi, ondan sonrası da olmaz. O kendisinden önce hiçbir şeyin olmadığı İlk (Evvel), kendisinden sonra hiçbir şey kalmayacak olan Âhir, kendisinin üstünde hiçbir şey olmayan Zâhir, kendisinin ötesinde hiçbir şey bulunmayan Bâtındır. O herşeye hayat veren, kendisi de mutlak olarak hayat sahibi olan (Hayy), bütün varlıkların işlerini çekip çeviren, yönetip gözeten (Kayyûm) bir ve tek olan (Ehad) ve Samed (kimseye muhtaç olmayan)'dır.
"Doğurmamıştır, doğurulmamıştır, kimse de onun dengi değildir." (el-İhlas, 112/3-4)
Onu uluhiyetiyle/ilahlığında, rububiyetiyle/rablığında, isim ve sıfatlarıyla da tevhid etmek gerekir.

Ulûhiyyetin tevhidi/İlahlığı birlemek ne demektir?
Zahiriyle, batınıyla, ameli olanıyla, sözlü olanıyla, bütün ibadet çeşitlerinin yalnızca yüce Allah'a yapılması, kim olursa olsun Allah'ın dışındaki bütün varlıklar hakkında ibadetin hiçbir şekilde kabul edilmemesi demektir. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
"Rabbin şunları hükmetti: Kendisinden başkasına ibadet etmeyin." (el-İsra, 17/23);
"Allah'a ibadet edin, O'na hiçbir şeyi ortak koşmayın." (en-Nisa, 4/36);
"Ben, evet Ben Allah'ım. Benden başka ilâh yoktur. Öyleyse bana ibadet et ve Beni zikretmek için namaza kalk." (Taha, 20/14) ve benzeri daha başka âyetler bunu açıklamaktadır. Bu manayı da Allah'tan başka hiçbir ilâh olmadığına dair şehâdet tam anlamıyla ifade etmektedir.

Uluhiyetin tevhidinin zıttı nedir?
Bunun zıttı şirktir. Bu da iki türlüdür. Birisi büsbütün bu tevhide aykırı olan şirk-i ekber (en büyük şirk)dir. Diğeri ise onun kemali ile bağdaşmayan şirk-i asgar (küçük şirk)dir.

SORULU CEVAPLI İSLAM AKÂİDİ
Hafız b. Ahmed el-Hakemî