Soru: Üç sene önce bir ev satın aldım. Hamd olsun içinde iki çeşit meyveli üç tane hurma ağacı var. Bu ağaçlarda bol miktarda meyve var. Bu durumda benim zekât vermem gerekir mi? Cevap evet olduğu zaman, insanlar da gerçekten bu konunun câhili iken ve ben onu güzün toplarken nisaba ulaştığımı nasıl öğrenebilirim diye bu konuyu sormak istiyorum. İkincisi: Zekât nasıl hesap edilir? Her çeşidin zekâtı kendisinden mi verilir, yoksa bir birine eklenerek her ikisinin zekâtı birinden verilebilir mi? Nakit olarak vermem câiz olur mu? Geçmiş yılların zekâtını nasıl yaparım?

CEVAP: Soruyu soran kişinin de dediği gibi pek çok kimsenin evinde bulunan bu hurmaların hükmü gerçekten bilinmemektedir. Çoğu insanın evinde sekiz on tane veya daha fazla ya da daha az hurma ağacı bulunmakta, bunların meyveleri de zekât nisabına ulaşmakta fakat onlar bu hurmaların zekâtının olduğunu bilmemektedirler. Sadece bahçelerdeki hurmaların zekâtı olduğunu zannetmektedirler. Hâlbuki ister bahçelerde ister evlerde yetişsin bütün hurmalar zekâta tabidir. Hurma sahipleri bu konuda uzman bir kişiyi getirmeli bu ağaçlardaki meyvelerin nisap miktarına ulaşıp ulaşmadığını hesap ettirmelidir. Nisâba ulaştığı zaman bunun zekâtını vermesi gerekir. Fakat güzün hurmaları toplarken bunun zekâtını nasıl verecek? Soruyu soran kişinin dediği gibi benim görüşüme göre bu gibi durumlarda hurmanın kıymeti hesap edilir ve kıymetinin yirmide biri, yani yüzde beşi zekât olarak verilir. Çünkü bu, mâliki için daha kolaydır ve muhtaçlar için daha yararlıdır. Yani muhtaçlara nakit ödenmesi daha yararlıdır, nakit olarak değerlendirilmesi de sahibi açısından daha kolaydır. Zekâtın miktarı yüzde beştir. Mallarda zekât yüzde iki buçuk iken bunlarda yüzde beştir. Çünkü bunun zekâtı meyve zekâtıdır, ticaret zekâtı değildir.

Bilmediği için ödemediği geçmiş yılların zekâtına gelince, şimdi bunların miktarını kendi kendine takdir eder, geçmiş yıllardaki meyvelerin miktarını tahminen hesap eder ve zekâtını şimdi verir. Bilmediği için de geciktirdiğinden dolayı günaha girmez. Fakat geçmiş yılların zekâtını mutlaka vermesi gerekir.

Şeyh Muhammed bin Salih el-Useymin
Soru ve Cevaplarla İslâm’ın Rukünleri Fetva no: 362